Toen wij begonnen aan onze reis naar duurzamer ondernemen, beloofden we dat we er alles aan zouden doen om het eerlijke verhaal te vertellen. Wij willen onze relaties namelijk graag helpen om echte duurzame keuzes te maken op basis van objectieve informatie. Dat is lastig, want daarvan – en van gekleurde informatie – is heel veel te vinden. Je ziet soms door de bomen het bos niet meer en regelmatig vraag je je zelfs af of je nog wel in het goede natuurgebied zit.  

Wat weten en meten we eigenlijk? 
Voordat we beginnen:  
In dit artikel staan aardig wat begrippen en afkortingen. We leggen ze hier ook meteen uit, maar als je behoefte hebt aan een uitgebreid overzicht van alle termen en buzzwords rond duurzaamheid in de bouw; bezoek dan onze – rap groeiende – begrippenlijst. 

Veel ‘groene’ alternatieven voor traditionele materialen lijken op zich best duurzaam te zijn… totdat je ook naar de fabricage kijkt. En naar de mogelijke recycling.  

We verlaten de bouw even voor een actueel voorbeeld op onze opritten: elektrische auto’s. Die rijden duurzaam, want ze produceren geen CO2 of andere uitstoot. En zeker als de stroom met behulp van wind, water of zon is gewonnen, is waarschijnlijk alleen fietsen duurzamer. Maar voor de fabricage van de accu’s zijn materialen nodig waarvan de delving en productie allesbehalve duurzaam verlopen. En als de opgebruikte accu’s niet of niet netjes worden gerecycled, belasten ze het milieu nóg een keer stevig.  

Kijk naar de levenscyclus
Je kunt dus pas iets zeggen over de echte duurzaamheid van een product als je rekent vanaf de productie en het winnen van de grondstof(fen) tot aan kort na het moment dat het product niet meer gebruikt wordt. Daarvoor is er LCA: de Life Cycle Assessment. Die laat zien wat de milieu-impact is tijdens productie, transport, gebruik en sloop. Een uitgebreide uitleg van deze manier van analyseren vind je hier.  

De LCA is ook de basis voor de MKI - de Milieu Kosten Indicatie - van een product. Daarmee drukken we milieuschade uit in euro's. Hoe lager een MKI-score, hoe beter. Een product is dan namelijk objectief minder belastend voor onze planeet. De MKI gebruiken we in de bouw. Projecten in wegenbouw, grondwerken, waterbouw en railbouw (Grond-, Weg- en Waterbouw - GWW) rekenen met een vergelijkbare indicator; de ECI. Dat staat voor Environmental Cost Indicator. Beide indicatoren wegen steeds vaker mee bij de beoordelingen voor aanbestedingen, dus het is ook economisch gezien verstandig om deze data op orde te hebben.  

De basis van biobased
Veel duurzame alternatieven zijn ‘biobased’. Die term geeft aan dat een materiaal gemaakt is van hernieuwbare stoffen die geheel of gedeeltelijk biologisch van oorsprong zijn. Die grondstoffen kunnen dus opnieuw geteeld of gekweekt worden. Daar zit ook meteen het eerste aandachtspunt: als er veel grondstof nodig is, bijvoorbeeld door een snel stijgende vraag, kan de intensieve teelt een aanslag op de grond en de omgeving worden. Voor de teelt zijn ook voeding, mest en/of andere middelen nodig. En ook die factoren gaan mee in het berekenen van de LCA en de MKI.  

Een voorbeeld: gras in beton 
Olifantsgras – of een andere natuurlijke vezel – is geschikt als vulmateriaal in duurzamer beton. Het klinkt in de basis goed, maar om het eindproduct aan de kwaliteitsnormen te laten voldoen, is er meer cement nodig. En dat drukt de milieuvriendelijkheid weer behoorlijk. Dus wat je in een deel van het proces wint, lever je in een volgende stap weer in. 

Zo ontdek je makkelijk het echte verhaal 
Een LCA heeft pas echt waarde als hij is uitgevoerd volgens ISO-normen 14040 en 14044, want die bepalen de methode en de voorwaarden voor een kloppende analyse.  

Als je eenvoudig wilt checken of een materiaal echt duurzaam is, raadpleeg je de Nationale Milieudatabase. Die helpt architecten, bouwers en ontwikkelaars om de Milieuprestatiegebouw-berekening (MPG) op te stellen. Alle producten in deze database hebben een LCA ondergaan. Per product zie je de MKI en de parameters die (niet) zijn gebruikt om die berekening te maken. Die informatie helpt je om zelf te concluderen of een product of materiaal aansluit bij jouw visie op duurzaamheid.  

Conclusie 
Met de standaarden LCA en MKI en de bijbehorende resultaten per product, weet je zeker dat je appels met appels vergelijkt. En dat je het hele, eerlijke verhaal krijgt, gebaseerd op bijna kille cijfers, vertaald naar Euro’s. Want hoe graag we ook zo snel mogelijk duurzaam willen worden; het moet wel rendabel zijn. Met deze kennis én een calculator weet je binnen minuten of dat zo is.